NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 5 वृक्षाः

NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 5 वृक्षाः

अभ्यासः

पाठ का सम्पूर्ण सरलार्थ-

1. अभिनवः-मणिके! ……….. …………. अपि द्रक्ष्यथः। (पृष्ठ-39)
हिन्दी सरलार्थ-
अभिनव – मणिका! प्रभात! तुम दोनों कहाँ जा रहे हो?
मणिका – अभिनव! हम दोनों चिड़ियाघर जा रहे हैं।
अभिनव – वहाँ तुम दोनों क्या-क्या देखोगे?
प्रभात – वहाँ हम दोनों अनेक पशुओं को देखेंगे।
मणिका – क्या वहाँ शेर, भालू और हरिण हैं?
अभिनव – हाँ, वहाँ बन्दर, हाथी, गेंडे, मगरमच्छ, बाघ भी हैं।
वहाँ तुम दोनों खरगोशों को, साही को और अनेक प्रकार के पक्षियों को भी देखोगे।

2. प्रभातः-अभिनव! ……………… चलिष्यावः। (पृष्ठ-40)

हिन्दी सरलार्थ-
प्रभात – अभिनव! क्या चिड़ियाघर में साँप भी होंगे?
अभिनव – प्रभात! वहाँ अनेक नाग, अजगर, काले साँप और अन्य अनेक प्रकार के साँप होंगे।
मणिका – प्रभात! अब हम दोनों चिड़ियाघर जाएँगे। (दोनों चिड़ियाघर में प्रवेश करते हैं। अनेक प्रकार के जानवरों को और पक्षियों को देखते हैं।)
मणिका – प्रभात! हम दोनों अब थक गए हैं अब विश्राम करेंगे।
प्रभात – मणिका! यहाँ अल्पाहारगृह (खाने-पीने का स्थान) भी होगा। वहाँ जाते हैं। (दोनों अल्पाहारघर में जाते हैं।)
मणिका – प्रभात! यहाँ मिठाइयाँ और शीतलपेय (पीने के ठंडे पदाथ) हैं।
प्रभात – बहुत अच्छा, अब हम दोनों मिठाइयाँ खाएँगे और शीतलपेय पीएँगे। उसके बाद घर जाएँगे।

पाठ्य -पुस्तक के प्रश्न-अभ्यास

प्रश्नः 1.
उच्चारणं कुरुत
(क) बालकम् – बालकौ – बालकान्
रामम् – रामौ – रामान्
छात्रा – छात्रे – छात्राः
माला – माले – मालाः
पुष्पम् – पुष्पे – पुष्पाणि
व्यजनम् – व्यजने – व्यजनानि
उत्तर:
विद्यार्थी स्वयं उच्चारण करें।

(ख) खादिष्यति – खादिष्यतः – खादिष्यन्ति
लेखिष्यसि – लेखिष्यथः – लेखिष्यथ
करिष्यामि – करिष्यावः – करिष्यामः
नंस्यति – नस्यतः – नंस्यन्ति
पास्यसि – पास्यथः – पास्यथ
गमिष्यामि – गमिष्यावः – गमिष्यामः
उत्तर:
विद्यार्थी स्वयं उच्चारण करें।

प्रश्नः 2.
कोष्ठकेषु प्रदत्तशब्देषु उपयुक्तविभक्तिं योजयित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
यथा-अहं रोटिकां खादिष्यामि। (रोटिका)
(क) त्वं …………. पिबसि। (दुग्ध)
(ख) छात्रः ………….. द्रक्ष्यति। (दूरदर्शन)
(ग) ताः ………….. लेखिष्यन्ति। (कथा)
(घ) वयं ………….. गायामः । (कविता)
(ङ) कृषकाः ………….. वपन्ति। (बीज)
(च) सा ………….. गमिष्यति। (पुस्तकालय)
उत्तर:
(क) दुग्धं
(ख) दूरदर्शनं
(ग) कथां
(घ) कविता
(ङ) बीजानि
(च) पुस्तकालयं

प्रश्नः 3.
चित्राणि आधृत्य वाक्यानि पूरयत-
NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 5 वृक्षाः 1
उत्तर:
(क) जनाः सूर्यं नमन्ति।
(ख) बालिके माले धारयतः।
(ग) एषा मक्षिका अस्ति।
(घ) मृगाः घासम् चरन्ति।
(ङ) बालकाः फलानि खादन्ति।

प्रश्नः 4.
अधोलिखितान् शब्दान् आधृत्य सार्थकानि वाक्यानि रचयत-

अजाः शिक्षिका नस्यतः
वयं लेखं रचयामः
बालकौ तृणं पठिष्यावः
आवां कथां चरिष्यन्ति
त्वं पुस्तकं कथयिष्यसि
रामः चित्रं लेखिष्यति

यथा-
अजाः – तृणं – चरिष्यन्ति।
(क) ………. ………. ………..
(ख) ………. ………. ………..
(ग) ………. ………. ………..
(घ) ………. ………. ………..
(ङ) ………. ………. ………..
उत्तर:
(क) वयं चित्रं रचयामः
(ख) बालकौ शिक्षिका नंस्यतः
(ग) आवां पुस्तकं पठिष्यावः
(घ) त्वं कथां कथयिष्यसि
(ङ) रामः लेखं लेखिष्यति

प्रश्नः 5.
वचनानुसारं रिक्तस्थानानि पूरयत-
एकवचनम् द्विवचनम् बहुवचनम्
यथा-
कविताम् – कविते – कविताः
………………. – पुस्तके – …………..
…………… – ………….. – मयूरान्
कृषकम् – ……………… – ………….
……………… – …………… – तृणानि
पदम् …………….. – ………………
उत्तर:
NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 5 वृक्षाः 2

प्रश्नः 6.
उदाहरणानुसारं रिक्तस्थानानि पूरयत-
NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 5 वृक्षाः 3
उत्तर:
NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 5 वृक्षाः 4

प्रश्नः 7.
उदाहरणानुसारं वाक्यानि रचयत-
NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 5 वृक्षाः 5
उत्तर:
NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 5 वृक्षाः 6

प्रश्नः 8.
संवादे रिक्तस्थानानि पूरयत-
यथा-
रमा – लते! किं त्वं विद्यालयं गमिष्यसि?
लता – रमे! अहं ……….. न ……………। अहं तु देवालयं ………..।
रमा – लते! किं त्वं प्रतिदिनं देवालयं ……………..?
लता- आम्! अहं ……………. देवालयं …………..। तत्र अहं प्रसादं ……………..। त्वं कदा देवालय ……………….?
रमा – अहं प्रतिदिनं सायं देवालय …………….। प्रातः तु विद्यालयं …………..। तत्र पुस्तकानि …………………….।
उत्तर:
रमा- लते! किं त्वं विद्यालयं गमिष्यसि?
लता-रमे। अहं विद्यालयं न गमिष्यामि। अहं तु देवालयं गमिष्यामि।
रमा- लते! किं त्वं प्रतिदिनं देवालयं गच्छसि?
लता-आम्! अहं प्रतिदिनं देवालयं गच्छामि। तत्र अहं प्रसादं खादामि। त्वं कदा देवालयं गच्छसि?
रमा- अहं प्रतिदिनं सायं देवालयं गच्छामि। प्रातः तु विद्यालयं गच्छामि। तत्र पुस्तकानि पठामि।

NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit

Leave a Comment